هفته ای که گذشت؛ نگاهی به گزارشات محیط زیستی در ایران

حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت دچار صدماتی شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۲۳ واقعه محیط زیستی ایران است که در روزهای اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده است.

به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، در هفته‌ای که گذشت، دستکم ۱۳ صیاد و شکارچی غیرمجاز بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند. به علاوه در این بازه زمانی، دستکم ۲ متهم در خصوص قاچاق چوب بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند. طی هفته گذشته بیش از ۱۲۱ هکتار از جنگل ها و دیگر پوشش‌های گیاهی در استان های مختلف کشور دچار حریق شد. همچنین معاون سازمان حفاظت محیط‌ زیست از خطر انقراض بسیاری از گونه‌های جانوری در ایران خبر داد. طی یک هفته اخیر، بحران پسماند و آلاینده های محیط زیستی در برخی از نقاط کشور تداوم داشت.

حیات وحش

حیات‌ وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین می‌کند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.

کشتار کوسه ماهی‌ها در سواحل جنوب سیستان و بلوچستان که با هدف قاچاق به کشورهای دیگر برای تهیه غذاهای گران قیمت صورت می‌گیرد، خبری است که طی هفته گذشته مورد توجه رسانه های رسمی قرار گرفته است.

بنابر گزارش ها، بیش از ۷۰ گونه کوسه ماهی در آب‌های جنوب کشور وجود دارد که در خطر انقراض هستند و در میان این گونه‌ها بیش از همه کوسه‌های سفید در معرض انقراض قرار دارند.

در این هفته رئیس اداره حفاظت محیط زیست هندیجان از کشف لاشه دلفین در سواحل بحرکان این شهرستان خبر داد. مصطفی حق زاده اظهار داشت که علت مرگ این نژاد کمیاب دلفین، احتمالاً اشتباه ناوبری بوده است.

در این هفته، معاون سازمان حفاظت محیط‌ زیست از خطر انقراض بسیاری از گونه‌های جانوری در ایران خبر داد. حسن اکبری در این رابطه اظهار داشت که “نگهداری غیراصولی حیوانات در باغ‌وحش‌ها، وضعیت نامساعد آن‌ها در شرایط تحت اسارت، خشکسالی، آلودگی هوا، جنگل‌خواری و دخالت‌های انسانی در زیستگاه‌های حیات‌ وحش زندگی هزاران گونه جانوری را به خطر انداخته است.”

او در ادامه این اظهارات گفت: “با اطمینان میتوانم بگویم که جمعیت یوزپلنگ در کشور بیشتر از ۲۰ قلاده نیست”.

افزون بر این، جمشید عبدی پور، معاون طبیعی محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد، گفت که یک قلاده پلنگ زخمی در محدوده باغات بندان سی‌سخت مشاهده شده و جستجو ها برای یافتن و زنده گیری این حیوان ادامه دارد.

بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیستی

یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها، حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.

طی هفته‌ای که گذشت، با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم ۱۳ شکارچی و صیاد متخلف که حاصل جمع آوری ۵ گزارش منابع رسمی است، در استان های مرکزی، خراسان شمالی، مازندران، کردستان و ارومیه بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.

به علاوه بیش از ۲ تن چوب قاچاق و ۱۱۰ اصله الوار قاچاق جنگلی که حاصل جمع آوری ۲ گزارش منابع رسمی است، در استان های اردبیل، گیلان کشف و ضبط شده و دستکم ۲ متهم در این خصوص بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.

در هفته ای که سپری شد، عضو شورای اسلامی شهر اهواز با تاکید بر جریمه افراد مسئول در قطع درختان این شهر، گفت که درختان پارک‌ها برای تهیه ذغال قطع می‌شوند.

او افزود: وجود درخت و فضای سبز مناسب در اهواز که گاهی آلوده‌ترین کلان‌شهر کشور شناخته می‌شود امری حیاتی و برای مدیریت شهری یک ضرورت است.

گفتنی است که در تاریخ ۶ شهریور ماه، در پی آتش سوزی در منطقه حفاظت شده خانگرمز همدان، دو محیطبان به نام های حشمت الله ملکی و حامد ممیوند، دچار مصدومیت شده و یکی از آنها در پی جراحات وارده جان خود را از دست داد.

حق تنفس و هوای پاک

بر اساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پر شماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.

طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهر اصفهان ۱۵۲ اعلام شد.

شاخص کیفیت هوا (Air Quality Index = AQI) معیاری برای تعیین روزانه کیفیت هوا و میزان ارتباط آن با سطوح سلامتی افراد است که جزئیات آن در پی می آید:

از صفر تا ۵۰ در شرایط پاک (سبز)، ۵۱ تا ۱۰۰ در شرایط سالم (زرد و حد مجاز استاندارد یا حد سلامت)، ۱۰۱ تا ۱۵۰ در شرایط ناسالم برای گروه حساس (نارنجی)، ۱۵۱ تا ۲۰۰ در شرایط ناسالم برای همه (قرمز)، ۲۰۱ تا ۳۰۰ در شرایط بسیار ناسالم (بنفش) و ۳۰۱ تا ۵۰۰ در شرایط خطرناک (ارغوانی) تعیین شده‌ است.

در هفته ای که سپری شد، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد که “سال گذشته به علت آلودگی هوا ۲۱ هزار نفر در ۲۷ شهر کشور جان خود را از دست داده اند.”

همچنین در این هفته رسانه های رسمی از شناسایی ۲۷۰ میلیون هکتار کانون خارجی گرد و غبار در کشور‌های همسایه خبر دادند که وضعیت سلامت آب و هوای کشور را مستقیما تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

به طور کلی جنگل‌ها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا می‌شود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس می‌دهد. از این رو باید مورد توجه ویژه ای قرار گیرند. در هفته ای که گذشت، بیش از ۱۲۱ هکتار از جنگل ها و دیگر پوشش‌های گیاهی در استان های اردبیل، گیلان، مریوان و گلستان، طعمه حریق شد.

بحران پسماند و آلاینده های محیط زیستی

در هفته ای که سپری شد، شهروندان ساکن شهر رشت اعلام کردند که جمع آوری پسماند خشک این شهر دچار مشکل شده است. بدین شکل که بعد از سالها فرهنگ سازی در خصوص تفکیک زباله ها که بخش زیادی از مردم عادت کرده بودند و خودشان تفکیک می کردند، مدتی است همه کانکس های تحویل زباله های خشک بسته شده و زباله تحویل نمی گیرند .

شهروندان تاکید داشتند: حتی از هفته گذشته خودروهای جمع آوری پسماند خشک به مقابل در خانه ها نیز مراجعه نمی کنند و مجددا شرایط در حال برگشت به وضعیت قبل از فرهنگسازی تفکیک زباله در شهر است و مردم به ناچار باید پسماند تر و خشک خود را با هم ادغام کنند.

شهرداری رشت در واکنش به این موضوع مدعی شد: تحویل زباله خشک پیمانکار دارد و در هر حال حاضر پیمانکار برکنار شده است و شهرداری در حال انجام قرارداد با پیمانکار جدید است.

در خبری دیگر، رئیس اداره حفاظت محیط زیست تفت از متوقف کردن فعالیت یک واحد آلاینده در این شهرستان خبر داد.

امام جمعه اسلام آبادغرب در واکنش به این موضوع اظهار داشت: اگر یک سرمایه گذار یا گردشگر بخواهد وارد اسلام آبادغرب شود، اولین چیزی که با ان مواجه می شود، بوی گند کارخانجات، آلایندگی، چهره نازیبای شهر، زباله، نخاله و امثال این‌ها است.