در دو بخش قبلی در مورد تاریخچه حزبالله، چگونگی ظهور این سازمان و هدف اعلامنشده از تاسیس آن در تابستان سال ۱۹۸۲ بحث کردیم و به این واقعیت اشاره کردیم که حزبالله به ظاهر در قالب «جبهه مقاومت در برابر اسرائیل» شکل گرفت تا اهداف رژیم جمهوری اسلامی را برآورده کند. بنابراین، هرگاه سیاست رژیم ایران ایجاب کند، حزبالله شعار مقاومت با اسرائیل را سر میدهد، اما اگر تهران با توجه به تحولات بینالمللی منافعاش را در خطر ببیند، حزبالله حتی در برابر تجاوزهای آشکار اسرائیل سکوت اختیار میکند و هرگز لب به سخن نمیگشاید.
حزبالله با کمک رژیم جمهوری اسلامی ایران در طول ۴۰ سال گذشته کنترل لبنان را بهتدریج در دست گرفت، تا اینکه در سال ۲۰۱۵ مشاور خامنهای، بیروت را جزو پایتختهای عربی تحت کنترل ایران اعلام کرد و وضعیت لبنان در همه عرصهها چنان به وخامت گرایید که به بحران کنونی منجر شد.
در اینجا پرسشهایی مطرح میشود که باید به آنها پاسخ داد. آیا همه شیعیان لبنان از حزبالله حمایت میکنند؟ چند درصد از شیعیان لبنان خود را وابسته به حزبالله میدانند؟ انتخابات اخیر از چه واقعیتی پرده برداشت؟
حزبالله همواره در تبلیغاتش ادعا میکند که اغلب شیعیان لبنان به حزبالله و سیاستهایش وفادارند و برخی دیگر به جنش امل که متحد نزدیک حزبالله است وفادارند؛ به این معنی که دوگانه شیعی حزبالله و جنبش امل از همه شیعیان کشور نمایندگی میکنند. در حالیکه این ادعا عاری از حقیقت است و انتخابات ۲۰۲۲ واقعیت را برای همه آشکار کرد.
بر اساس اطلاعات رسمی، ۵۳.۵ درصد از شیعیان لبنان در انتخابات ۲۰۲۲ شرکت کردند و از آنجا که حزبالله در مناطقی که تحت تسلط آن است به مخالفانش اجازه نامزدی و رقابت در انتخابات را نمیدهد، پس میتوان گفت که ۴۶.۵ درصد شیعیان انتخابات را تحریم کردهاند.
بر اساس گزارش یک پژوهش منتشر شده در وبسایت معتبر و پرمخاطب لبنانی «اساس»، آمار و ارقام به دست آمده نشان میدهد که از مجموع ۵۳.۵ درصد رایدهندگان، حدود ۸۷.۶۵ درصد آنها به ائتلاف دوگانه شیعی (حزبالله و جنبش امل) رای دادهاند و از مجموع ۸۷.۶۵ آرای کسب شده، ۶۵.۲ درصد آرا به حزبالله و ۳۴.۷ درصد آن به جنبش امل تعلق میگیرد؛ به این معنی که نامزدهای هر دو حزب ۴۶.۹ درصد از آرای رایدهندگان شیعه در لبنان را به دست آوردهاند. در نتیجه، ۳۰.۵ درصد آرای شیعیان را حزبالله به دست آورده است در حالیکه ۱۶.۴ درصد دیگر را جنبش امل کسب کرد.
البته شمار آرای که حزبالله و جنبش امل در انتخابات اخیر به دست آوردهاند، رقم بزرگی است که نمیتوان تاثیر آن را بر جامعه لبنان کماهمیت تلقی کرد، بهویژه اینکه حزبالله حدود ۳۰.۵ درصد آرای شیعیان لبنان را به دست آورده است.
با این حال، چرا حزبالله ادعا میکند که نماینده اکثریت شیعیان لبنان است؟
برای یافتن پاسخ قانعکننده به این پرسش، ایجاب میکرد که با محمد برکات، روزنامهنگار شیعه مخالف که گزارش «اساس میدیا» را تهیه کرده و مقالهای را نیز با عنوان «حزبالله نماینده تنها ۳۰ درصد شیعیان است» نوشته است، صحبتی داشته باشم. در این گفتوگو او با اشاره به این ادعا گفت: «تبلیغات پیوسته حزبالله مبنی بر اینکه این سازمان نماینده اکثریت جامعه شیعه لبنان است، باعث میشود شهروندان شیعه لبنانی که در خارج از کشور بهسر میبرند، احساس ناتوانی و درماندگی کنند». او افزود: «هنگامیکه یک فرد شیعه این تصور را داشته باشد که ۹۵ درصد شیعیان از حزبالله حمایت میکنند و جزو تنها پنج درصد شیعان مخالف دیدگاهها و تصمیمگیریهای حزبالله است، بنابراین، فرد یادشده خود را در اقلیتی میبیند که نمیتواند نقشی در تغییر اوضاع کشور ایفا کند. در نهایت، فرد مزبور سکوت اختیار میکند و برای همیشه به چرخه سکوت میپیوندد.»
محمد برکات خاطر نشان کرد که الیزابت نوئل نیومن، جامعهشناس آلمانی و محقق علوم سیاسی در مورد اهمیت اکثریت و اقلیت در یک جامعه میگوید: «فردی که دیدگاهش را با دیدگاه اکثریت جامعه متفاوت ببیند، همواره سعی میکند سکوت اختیار کند»، بنابراین، تبلیغات حزبالله مبنی بر اینکه این سازمان نماینده اکثریت شیعیان است، یک خطر جدی برای جامعه لبنان محسوب میشود که در هر دو سطح خارجی و داخلی بر اوضاع کشور و آینده آن تاثیر میگذارد. این امر در سطح داخلی باعث میشود که دهها هزار شهروند لبنانی با این تصور که نمایندگان مجلس از پیش تعیین شدهاند و تلاش برای تغییر وضعیت کشور سودی در پی ندارد، از رفتن به پای صندوقهای رای و دست زدن به فعالیتهای سیاسی خودداری کنند.
او افزود که تبلیغات حزبالله مبنی بر اینکه ۹۵ درصد شیعیان لبنان از حزبالله حمایت میکنند در سطح خارجی باعث میشود که حتی جهان عرب و جامعه بینالمللی نیز متقاعد شوند که هیچ امیدی برای ایجاد تغییر در جامعه شیعه لبنان وجود ندارد و در نتیجه، هیچگونه تلاشی برای حمایت از ملت لبنان و جلوگیری از گسترش پروژه سیاسی تهران در لبنان صورت نگیرد.
بهطور فشرده میتوان گفت که حزبالله با هیچ حسابی اکثریت جامعه شیعه لبنان را تشکیل نمیدهد، بهویژه اینکه حزبالله سازمانی سراپا ایرانی است در حالیکه ۷۰ درصد شیعیان لبنان را ملیگرایان تشکیل میدهند. در واقع، شیعیان لبنان در وضعیتی مشابه وضعیت ناامیدکننده مردم سرکوبشده ایران به سر میبرند، اقلیتی که بر کشور حکم میرانند پیرو آخوندهای رژیم ایراناند، در حالیکه اکثریت شیعیان لبنان «ولایت فقیه» را رد میکنند.
این یادداشت قسمت سوم مقالهای با عنوان «مروری بر شکلگیری سازمان «ایرانی» حزبالله لبنان» به قلم بدیع یونس است که در ایندیپندنت فارسی منتشر شده است
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مقاله لزوماً سیاست یا موضع ایندیپندنت فارسی را منعکس نمی کند.